Αγία Σοφία

Η δεύτερη εκκλησία (415 μ.Χ.): Η δεύτερη εκκλησία, που χτίστηκε κατόπιν εντολής του αυτοκράτορα Θεοδοσίου Β’, ξαναχτίστηκε το 415 μ.Χ. Αυτό το κτίριο, γνωστό για το βασιλικό σχέδιο του με πέντε ναούς, την ξύλινη στέγη και τη μεγάλη είσοδο του, καταστράφηκε κατά τη διάρκεια της Στάσης του Νίκα, μιας μεγάλης εξέγερσης κατά του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, στις 13 Ιανουαρίου 532 μ.Χ. Μερικά απομεινάρια αυτής της δομής έχουν διασωθεί, συμπεριλαμβανομένων μαρμάρινων σκαλοπατιών, βάσεων κιόνων και ανάγλυφων που απεικονίζουν αρνιά που συμβολίζουν τους αποστόλους, καθώς και διακοσμητικά στοιχεία από τη μνημειακή πύλη του κτιρίου (προπύλαιον).

Η σημερινή Αγία Σοφία (537 μ.Χ.): Η σημερινή Αγία Σοφία, ένα σημαντικό αρχιτεκτονικό θαύμα, χτίστηκε κατόπιν εντολής του αυτοκράτορα Ιουστινιανού Α’. Η κατασκευή της επιβλέφθηκε από δύο διακεκριμένους αρχιτέκτονες της εποχής, τον Ισίδωρο από τη Μίλητο και τον Ανθέμιο από τις Τράλλεις. Σύμφωνα με τον ιστορικό Προκόπιο, η κατασκευή ξεκίνησε στις 23 Φεβρουαρίου 532 μ.Χ., και, αξιοσημείωτα, το οικοδόμημα ολοκληρώθηκε μέσα σε μόλις πέντε χρόνια και εγκαινιάστηκε στις 27 Δεκεμβρίου 537 μ.Χ..

Τα ιστορικά αρχεία σημειώνουν ότι κατά τα εγκαίνια της Αγίας Σοφίας, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός εισήλθε στο μεγάλο οικοδόμημα και φέρεται να αναφώνησε: “Ευχαριστώ τον Θεό που μου έδωσε την ευκαιρία να δημιουργήσω έναν τέτοιο χώρο λατρείας.”. Επίσης λέγεται ότι δήλωσε: “Σολομώντα, σε ξεπέρασα,” αναφερόμενος στον διάσημο Ναό του Σολομώντα στην Ιερουσαλήμ. Αυτές οι δηλώσεις αντικατοπτρίζουν τόσο την υπερηφάνεια του για την επίτευξη ενός τέτοιου αρχιτεκτονικού άθλου όσο και τη θρησκευτική σημασία του κτιρίου.

Περισσότερες πληροφορίες

Η Αγία Σοφία αναγνωρίζεται ως ένας από τους παλαιότερους καθεδρικούς ναούς και παρέμεινε ο μεγαλύτερος στον κόσμο για σχεδόν μια χιλιετία μετά την κατασκευή του. Υπήρξε ιερός τόπος για αιώνες, και η σημασία της διατηρήθηκε ακόμη και μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τον Μωάμεθ τον Πορθητή. Λειτούργησε ως εκκλησία για 916 χρόνια και ως τζαμί για 482 χρόνια, εξαιρουμένης της περιόδου μεταξύ 1204 και 1261, όταν οι Σταυροφόροι τη μετέτρεψαν σε καθολικό καθεδρικό ναό κατά τη διάρκεια της Λατινικής Αυτοκρατορίας. Ο Μωάμεθ ο Πορθητής, γνωστός για τον σεβασμό του προς τις διάφορες θρησκείες και πολιτισμούς, φρόντισε για τη διατήρηση της Αγίας Σοφίας και άλλων βυζαντινών κτιρίων. Αν και πρόσθεσε έναν μιναρέ και ισλαμικά χαρακτηριστικά, διατήρησε επίσης τα πολύτιμα βυζαντινά ψηφιδωτά και ενίσχυσε τη δομή για να αντέχει καλύτερα στους σεισμούς.

Στους 16ο και 17ο αιώνα, προστέθηκαν ένα μιχράμπ, ένας άμβωνας και δύο λότζες για τον μουεζίνη και τον σουλτάνο (μαξούρε). Η Αγία Σοφία μετατράπηκε σε συγκρότημα κατά την Οθωμανική περίοδο, με την προσθήκη τεσσάρων μιναρέδων, ενός ανώτερου σχολείου (μεντρέσες), ενός δευτεροβάθμιου σχολείου, σιντριβανιών, ηλιακών ρολογιών και ενός θαλάμου διαχειριστών που χτίστηκε έξω από το κτίριο σε διαφορετικές περιόδους.

Η Αγία Σοφία μετατράπηκε σε μουσείο το 1935 με εντολή του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ (του ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας) και με απόφαση του Συμβουλίου Υπουργών.

Εσωτερική διακόσμηση

Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α’ ήθελε να κάνει την Αγία Σοφία σύμβολο αξεπέραστης μεγαλοπρέπειας και λαμπρότητας. Για να το επιτύχει αυτό, διέταξε να συγκεντρωθούν τα καλύτερα αρχιτεκτονικά στοιχεία από όλη την αυτοκρατορία του για την κατασκευή της. Οι κίονες και τα μάρμαρα που χρησιμοποιήθηκαν στην Αγία Σοφία προήλθαν από τα ερείπια αρχαίων πόλεων της Ανατολίας και της Συρίας, συμπεριλαμβανομένων γνωστών τοποθεσιών όπως η Άσπενδος, η Έφεσος, το Βάαλμπεκ και η Ταρσός. Το λευκό μάρμαρο του κτιρίου προήλθε από το νησί Μαρμαρά (Προκόννησος), το πράσινο πορφύριο από το νησί Εύβοια, το ροζ μάρμαρο από το Αφιόν και το κίτρινο μάρμαρο από τη Βόρεια Αφρική.

Τα κομμάτια μαρμάρου με πολύχρωμες φλέβες κόπηκαν σε συμμετρικά σχήματα για τις επενδύσεις των τοίχων, ενισχύοντας έτσι τον διακοσμητικό πλούτο του εσωτερικού χώρου. Επιπλέον, πράσινοι κίονες από τον Ναό της Αρτέμιδος στην Έφεσο και οκτώ κίονες πορφυρίτη που προήλθαν από την Αίγυπτο ενσωματώθηκαν στους ναούς και κάτω από τις ημικύωνες. Η Αγία Σοφία περιέχει συνολικά 104 κίονες, εκ των οποίων οι 40 βρίσκονται στη κάτω γκαλερί και οι 64 στην άνω γκαλερί, με κάθε έναν να συνεισφέρει στη μεγαλοπρέπεια και την αρχιτεκτονική λαμπρότητα του κτιρίου.

Τι να δείτε μέσα στην Αγία Σοφία

Ο τρούλος

Η πιο σημαντική καινοτομία στην αρχιτεκτονική της Αγίας Σοφίας είναι οι διαστάσεις της. Το κτίριο ήταν μεγαλύτερο από ό,τι συνήθως για μια εκκλησία, με έναν τρούλο που κυριαρχεί στη δομή, αξιοσημείωτος για το μέγεθός του και το ύψος του από το έδαφος.

Η Αγία Σοφία κατασκευάστηκε κυρίως από μάρμαρο, πέτρα και τούβλα. Για να βελτιωθεί η αντοχή του κτιρίου στους σεισμούς, χρησιμοποιήθηκαν ειδικά κατασκευασμένα, ελαφρά και ανθεκτικά τούβλα, που κατασκευάστηκαν από το χώμα της Ρόδου, με σκοπό να αποτρέψουν την κατάρρευση του τρούλου κατά τη διάρκεια σεισμικών γεγονότων.

Ψηφιδωτά και τοιχογραφίες

Η Αγία Σοφία είναι γνωστή για τα εξαιρετικά ψηφιδωτά της, που δημιουργήθηκαν σε διάφορες εποχές, και τα οποία συμβάλλουν σημαντικά στην αισθητική και ιστορική αξία της. Ανάμεσα στα ψηφιδωτά αυτά, τα πιο σημαντικά και αρχαιότερα παραδείγματα βρίσκονται στην περιοχή του νάρθηκα. Αυτά τα πρώιμα ψηφιδωτά είναι ιδιαίτερα γνωστά για τα ανεικονικά (μη φιγούρικά) σχέδιά τους, χαρακτηριστικό της πρώιμης βυζαντινής περιόδου. Οι περίτεχνες λεπτομέρειες και η δεξιοτεχνία αυτών των ψηφιδωτών αντανακλούν την πλούσια πολιτιστική και θρησκευτική ιστορία του κτιρίου.

Κατά τη διάρκεια της εικονομαχικής περιόδου της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, που περιλάμβανε την καταστροφή εικόνων και άλλων θρησκευτικών απεικονίσεων, πιστεύεται γενικά ότι όλα τα φιγούρικα ψηφιδωτά μέσα στην Αγία Σοφία αφαιρέθηκαν. Το ψηφιδωτό που βρίσκεται στην οροφή της αψίδας, το οποίο αντιπροσωπεύει το πρώτο φιγούρικο ψηφιδωτό που δημιουργήθηκε στην Αγία Σοφία μετά το τέλος αυτής της εικονομαχικής περιόδου το 843 μ.Χ., σηματοδοτεί μια σημαντική καμπή στην βυζαντινή τέχνη και τη θρησκευτική πολιτική.

Σε όλη την Αγία Σοφία, μπορεί κανείς να δει διάφορα φιγούρικα ψηφιδωτά που σχεδιάστηκαν σε διαφορετικές εποχές. Αυτά τα ψηφιδωτά είναι ιδιαίτερα εμφανή στην άνω γκαλερί, στον τοίχο του τυμπάνου, στον νάρθηκα, στην είσοδο του προθαλάμου και στα δωμάτια των ιερέων. Η ποικιλία στα στιλ και τα θέματα αυτών των ψηφιδωτών σε διαφορετικά μέρη του κτιρίου αντανακλά την πλούσια ιστορική και καλλιτεχνική εξέλιξη της Αγίας Σοφίας μέσα στους αιώνες.

Τι άλλο να δείτε στο Μουσείο της Αγίας Σοφίας

• Τα ερείπια της δεύτερης εκκλησίας
• Ο μοναδικός τρούλος και οι διακοσμήσεις του
• Η αυτοκρατορική πύλη, η Orea Porta (Ωραία Πύλη) και τα ψηφιδωτά
• Οι σεραφείμ άγγελοι
• Η λότζα του σουλτάνου (μαξούρε)
• Ο άμβωνας / Η λότζα του μουεζίνη
• Οκτώ ισλαμικοί καλλιγραφικοί πίνακες
• Ο στύλος των ευχών / ιδρώτας
• Οι άνω γκαλερί και τα ψηφιδωτά (κλειστά για ένα χρονικό διάστημα)
• Οι βυζαντινοί κορινθιακοί κιονοκράτες
• Σύνθεση “Δέησις” που δείχνει τον Ιωάννη τον Βαπτιστή και την Παναγία να προσεύχονται στον Ιησού
• Ο τάφος του Ενρίκο Ντάντολο, Δόγη της Βενετίας, υπεύθυνος για τις καταστροφικές και τρομακτικές επιθέσεις στην Κωνσταντινούπολη
• Οι πύλες του Παραδείσου και της Κολάσεως
• Ψηφιδωτά του Ιησού Παντοκράτορα
• Ψηφιδωτά που απεικονίζουν τους Αγίους Ιγνάτιο, Λίνο και Ιγνάτιο τον Θεοφόρο
• Ψηφιδωτό που δείχνει τον Ιησού να ευλογεί τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο IX Μονομάχο και τη σύζυγό του Ζωή
• Δύο μεγάλοι κύβοι από αχάτη στην Πέργαμο
• Η εγγραφή των Βίκινγκς (κλειστή για ένα χρονικό διάστημα)
• Η βιβλιοθήκη που χτίστηκε από τον Σουλτάνο Μαχμούτ Α’ το 1739
• Το βαπτιστήριο
• Οι τάφοι των Σουλτάνων

• Top Museums of Istanbul